Review – Nieuw Sociaal Contract en het basisinkomen
Pieter Omtzigt presenteerde vorige week zijn nieuwe politieke partij met de naam ‘Nieuw Sociaal Contract‘. Het een en ander de afgelopen dagen doorgenomen hebbend vind ik de benaming minder tot de verbeelding vind spreken dan het ideeëngoed dat in de documentatie tot nu toe is te vinden. De partijnaam is een verwijzing naar Omtzigts boek uit 2021, dat ik destijds met veel belangstelling heb gelezen.
Over het Sociaal Contract en de rol van de overheid schreef ik zelf al eens eerder een blogje. Ook in mijn boek De Derde Verlichting komt dit onderwerp uitgebreid aan de orde. Samen met Pieter Omtzigt ben ik van mening dat zich daar misschien wel de grootste maatschappelijke ramp voordoet. Als je als volk je overheid niet meer kunt vertrouwen is er iets grondig mis! Het afgegeven mandaat voelt gewoon niet meer goed. Wij burgers betalen ons langzamerhand blauw terwijl bedrijfsleven, CEO’s en aandeelhouders in de afgelopen vijfendertig jaar biljoenen op hun bankrekeningen hebben kunnen bijschrijven. Het is van een onbeschrijflijke ongelijkheid op dit moment. Tel daarbij op de weggeslagen bodem onder de bestaanszekerheid en de speerpunten uit het partijprogramma van NSC zijn duidelijk.
- Het document Grondgedachten & Uitgangspunten (19 augustus 2023) is geschreven door vriend van Omtzigt en partijvoorzitter Hein Pieper. Het zijn inderdaad wat de titel belooft: de ideeën die ten grondslag liggen van NSC. Persoonlijk vind ik het behoorlijk ambtelijk van taal, iets te rationeel en afstandelijk geschreven. Niet onverwacht (Pieper is theoloog en net als Omtzigt behoorlijk overtuigd gelovig) wordt het woord ‘schepping’ gebruikt en dat stuit me stevig tegen de borst. Wie mijn boek kent weet dat ik veel moeite heb met de rol van religie in de geschiedenis en vooral ook confessionele invloeden in politiek en maatschappij. De indicatie ‘schepping’ duidt erop dat de aarde/wereld niet vanuit de evolutie is ontstaan, maar een product is van iemands fantasie en dadendrang. Hoewel de roots van de oprichters in het CDA liggen raad ik NSC bij deze toch aan om meer profane bewoordingen te kiezen.
- Voornoemd document hoef je eigenlijk niet te lezen als je Politieke Lijn Groep Omtzigt (ook 19 augustus 2023) doorneemt. Het is blijkbaar geschreven door een team dat Omtzigt ondersteunt. Het wordt het ‘startpunt voor een politieke partij’ genoemd en is een verzameling van Omtzigts ideeën (idealen?) met vele verwijzingen naar zijn activiteiten in de Tweede Kamer (moties, stemmingen e.d.). Gelukkig is hier sprake van minder wollige taal, doch de onderwerpen zullen veel mensen wellicht niet meteen aanspreken. Op zich jammer, omdat ze wel degelijk van eminent belang zijn voor meer rust en stabiliteit op de langere termijn. Het is vaak nogal ver van het bed als het gaat om structurele verandering in politiek bestuur en inrichting van de staat. Voor mij persoonlijk is het koren op de molen! De Grondwet dient te worden aangepast. Zo moet er een Constitutioneel Hof komen en komt er een politieke herindeling naar kiesdistricten. Ook zeer relevant zijn uiteraard belastinghervormingen en bestaanszekerheid.Maar … de voorstellen gaan mij over het algemeen niet ver genoeg en er is sprake van een enorme olifant in de kamer! Terwijl ik bestaanszekerheid als allerbelangrijkste partijpunt noteer komt het woord ‘basisinkomen’ 0 keer voor in alle documentatie!! Onbegrijpelijk vind ik dat. Ofwel het wordt welbewust verzwegen ofwel – en dat is vele malen erger! – heeft men geen enkele notie van de rol die een basisinkomen kan spelen als middel in alle voorgestelde hervormingen. In mijn boek (#ddvnl) krijgt OBi een zeer uitgebreide en serieuze onderbouwing en is allesbehalve een doel op zichzelf. Het basisinkomen levert een belangrijk fundament in een uitgebreid manifest voor maatschappelijke vernieuwing.
In het Nawoord van het tweede document neemt Pieter Omtzigt nogal wat gras voor mijn voeten weg door te stellen dat een aantal thema’s niet aan bod is gekomen door tijdgebrek. In afwachting van nieuwe versies en addenda wil ik hierbij toch kwijt dat ik nogal wat mis:
- Ondanks een media-introductie met erg veel nadruk op strategie (ordening, hervorming politiek, bestaanszekerheid e.d.) is bij de uitwerking van de plannen in deze versie vooral sprake van klein bier: vrij minimale aanpassingen op allerlei deelgebieden. Grote en zeer ingrijpende stappen worden schijnbaar gemeden om potentieel electoraat niet voor het hoofd te stoten?
- Naast het basisinkomen lopen er nog wel wat olifanten door de kamer. Komt er eindelijk een flinke belasting op winst en vermogen? De gewone burger is inmiddels wel kaalgeplukt. Bedrijven, CEO’s, aandeelhouders, miljonairs etc. dienen de meeste lasten op hun schouders te nemen! Wat gaat er op grote schaal gebeuren inzake bijvoorbeeld zorg, vervoer, energie? Komt er een Nationaal Zorgfonds of vergelijkbaar? Gaan we nationaliseren? Hoe pakken we Big Farma aan en en de zorgverzekeraars?
Ik zou op 22 november 2023 op Nieuw Sociaal Contract kunnen stemmen. Omdat de grote lijnen dicht bij mijn eigen toekomstideeën liggen en zo uit mijn boek zouden kunnen komen. Het stemgedrag van Pieter Omtzigt blijkt soms links, doch meestal rechts. Vind ik op zich niet zo erg, ik herken er mezelf als marxistisch-liberaal ook wel in … Links en rechts zijn nu eenmaal archaïsche begrippen.
Al met al voelt het momenteel (nog) niet goed. De (overwegend rechtse en door religie bepaalde) CDA-signatuur is voor mij geen pre. Afgeven op beleid in het verleden is erg zwak, daar het CDA samen met PvdA, VVD en D66 verantwoordelijk is voor de huidige kaalslag. Ook maakt Omtzigt al sinds 2003 deel uit van de Tweede Kamer. Het is echt niet allemaal de schuld van achtereenvolgende kabinetten Rutte. Het CDA nam zeer prominent en welbewust deel aan de neoliberale afslag in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw en heeft er nooit echt afstand van genomen.
Echter, er stroomt nog wel wat water naar de zee tot de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november. Het mag hier en daar wel wat praktischer worden, met gerichte voorstellen op diverse dossiers. Zo komt het woord ‘milieu’ 2x (zeer zijdelings) voor in het gehele basisdocument en het woord ‘boeren’ helemaal niet! De nieuwe partij moet wat mij betreft sowieso geen religieuze dwalingen volgen en zich duidelijk uitspreken over de positie ten opzichte van het basisinkomen.
Een politieke partij als NSC zal op meerdere (alle?) fronten duidelijkheid moeten verschaffen. Dat is men aan de kiezer verschuldigd bij peilingen boven 20 of zelfs 40 zetels!! In een complete review van NSC zou ik mijn boek moeten gaan herhalen. Dat ga ik dus niet doen. Op zoek naar zowel verbreding als verdieping? Over humanisme, de Trinitas Poblema, de OBi-Unie, burgercoöperaties, AI/KI, robotisering (en arbeid!), macht, geldcreatie, geluksbeleving, ruralisatie, tragedy of the commons, opsplitsing van banken, marktwerking, BOW, de Hilversumse kaasstolp, energiebronnen, of een moderne vorm van Minitel en nog veel meer? Dit is nog maar een greep. Van het ruim 425 pagina’s tellende boek is de online Inhoudsopgave te raadplegen. “De Derde Verlichting” is een gids voor de toekomst! En wellicht een partijprogramma in se …
We wachten af de komende weken en maanden. Voorlopig krijgt NCS van mij wel het voordeel van de twijfel maar nog geen stem. Daar is het verhaal me toch te dun voor. Om de juiste koers te helpen vinden heb ik me wel aangemeld om mee te denken 🙂
Alles is een keuze!
Hans Geurts
#ddvnl @vinisva www.vinisva.nl