1. De EU/CBS OBi norm bedraagt € 1.420 per maand. Hoewel voor- en tegenstanders altijd argumenten zullen vinden is dit op dit moment een behoorlijk reëel uitgangspunt. Over de gekozen financiering, en dan met name de aannames hierin, ben ik echter veel minder tevreden. Ik mag dan van linkse signatuur zijn, maar ik ben toch meer realist dan idealist. In alle gevallen moet je reële plannen maken, met reële cijfers en uitgangspunten. Ik wil een betere en vooral bredere onderbouwing zien voor de financiering van een basisinkomen.

2. Nederlanders praten veel, maar zeggen weinig. Zeker niet als het gaat over geld en problemen. Ook ik ga hier niet publiekelijk met de billen bloot, maar u mag mij er altijd persoonlijk op aanspreken en navragen. Ik durf vast te stellen dat een OBi van € 900 per persoon een te lage instap is, zolang aan de kostenkant geen significante verlagingen worden doorgevoerd.

3. Ik kan het nog niet inschatten, maar misschien moet er differentiatie worden aangebracht voor alleenstaanden en 2-of-meer-samenwoners. Een groot deel van de vaste lasten zijn namelijk gelijk op één woonadres. Kan misschien in de vorm van een ‘woontoeslag’?

4. De behoorlijk rommelige website Basisinkomen voor dummies geeft op één webpagina een hoop cijfers en uitgangspunten. Aan het einde lijkt een OBi van € 1.011 haalbaar. O.a. door de standaard inzet om sociale uitkeringen weg te cijferen, en daarnaast een BTW verhoging naar 50% en flinke verhogingen van vennootschaps- en dividendbelasting en de introductie van een banken-belasting. Na wat extra cijfergegoochel rekent men uiteindelijk naar de EU/CBS OBi norm toe. Het zal beter moeten …

5. Er dient een flinke wissel te worden getrokken op de ideeën over bedrijfsvoering- en doelstellingen. Winstmaximalisatie nee, continuïteit en zorg voor de organisatie ja. Er is sprake van een intrinsieke drive bij ondernemers om zoveel mogelijk winst te maken. Je moet maar afwachten of ze kostenverlagingen willen doorrekenen in hun prijsstelling.

Zonder aanvullende regelgeving waag ik het sterk te betwijfelen. Neem nou de horeca als kort-door-de-bocht voorbeeld. Bij de invoering van de Euro bleven de tarieven gelijk en werd slechts het valutateken veranderd.

6. Banken moeten terug in hun hok en alleen maar nuts wezen. Politiek en bedrijfsleven – zijn toch ook gewoon mensen, met kinderen en (achter)kleinkinderen … – zullen moeten kantelen in hun beleid en doelstellingen. Bij het woord ‘banken’ schiet me meteen nog een onderzoeksterrein te binnen. Wat te denken van geldcreatie? De VS mogen dollars bijdrukken als ze tekort komen. Geld is digitale transactie geworden. Wat is de waarde van geld? Wat zijn de alternatieven?

7. De financiering van Obi geschiedt volgens de gevonden informatie grofweg via 2 wegen:

• Kostenbesparingen
  • Sociale uitkeringen vervallen
  • Vermindering van overheidsuitgaven (personeel, onroerend goed, middelen)
• Belastingherziening
  • Belastingvrije som afschaffen
  • Belastingheffing (vennootschap, BTW, vermogen)

Het ziet er naar uit dat dit pakket verre van toereikend zal zijn om de OBi te financieren. Hiervoor dient royaal aandacht te zijn in het vervolg van het onderzoek.

8. In tegenstelling tot het zogenaamde ‘belastingplan’ (lees: bezuinigingen met douceurtje) van kabinet Rutte II dient een échte, grondige belastingherziening te worden doorgevoerd. Enkele voorstellen voor de vuist weg:

• Afschaffing belastingvrije som c.q. heffingskorting.
• Verhoging van de vermogensbelasting.
• Een maatregel als afschaffing/beperking van de hypotheekaftrek levert een enorme besparing op. Volgens deze informatie kan het oplopen tot 10 miljard per jaar!
• Wat een nog in te voeren accijns op vet en suiker kan opleveren is me (nog) niet duidelijk, maar dat ook dit in de miljarden kan lopen, neem ik wel aan.
• Naast alle mogelijke ‘vervuilersbelasting’ (o.a. CO²) vervuilers en criminelen zelf laten opdraaien voor kosten die nu door de overheid moeten worden betaald.
• Maximale winstbelasting. Met name bestuurders en aandeelhouders zijn gediend met oneigenlijke/onbedoelde bedrijfsvoering (overnames?). Resultaat van een bedrijf wordt afgetopt in een maximaal percentage van de omzet. Alles daarboven wordt zeer progressief belast. Met in het achterhoofd het basale economische principe dat winst het resultaat is van omzet minus kosten, worden organisaties gedwongen meer te investeren in de continuïteit van de eigen toko en ontwikkeling van mensen en middelen (= vóór winstberekening). Kortom: een win-win-win situatie!
• Hoofdelijke aansprakelijkheid voor álle bestuurders, zowel in het private als publieke domein. Persoonlijke bescherming in rechtsvormen wordt afgeschaft.
• Gedogen is een typisch Nederlands fenomeen, maar brengt ons telkens weer in verwarring. Voorbeeld: hennepteelt. Waarom krijgen we die achterdeur van de coffeeshops niet geregeld? Zelfs de puriteinse VS haalt ons links (!?) in. Als was gekozen voor gecontroleerde hennepproductie door de Staat zelf, met een flinke accijns erop, dan was veel ellende bespaard gebleven en waren er tegelijkertijd aardig wat inkomsten geweest. Geschikt voor export zelfs? Misschien dat we met een flinke inhaalslag alsnog een prima OBi financieringsbron kunnen aanboren?

9. De ingebakken arbeidsethos en het rond krijgen van de financiering vormen een groot struikelblok en een stevige stok voor de critici. Een belangrijke winst komt waarschijnlijk uit de effecten van invoering, en dat is lastiger zo niet onmogelijk om vooraf te bepalen. Soms moet je gewoon andere schoenen aantrekken om te merken dat dat makkelijker loopt.

Je kunt je best voorstellen dat op een aantal vlakken prijzen (flink) omlaag kunnen omdat productiekosten flink (zouden moeten) dalen. Doordat mensen hun inkomen anders gaan besteden (bijvoorbeeld delen i.p.v. kopen) wordt de marktvraag significant lager. Heeft elk gezin, laat staan consument, nou een cirkelzaag nodig?

10. Een stevig minpunt in de tot nu toe verkende stappenplannen is een voorgestelde BTW verhoging van 25% of zelfs 50%. We moeten daarbij bedenken dat er geen loonbelasting meer wordt geheven, waardoor producten en diensten stukken goedkoper kunnen worden aangeboden. Dat is schier onmogelijk, want men vergeet voor het gemak maar even dat er meer consumptieve goederen buiten Nederland dan hier ter plekke worden geproduceerd.

Hoe (on)realistisch zijn de overige belastingverhogingen? Je bent immers flink afhankelijk van (grote, multinationale) commerciële bedrijven, die ieder hun eigen plan trekken om winst en shareholder value te maximaliseren. Met dollar- of euro tekens worden aandeelhouders gehypnotiseerd en kun je verder je gang gaan. Ten eerste valt dus weinig tot niets af te dwingen en ten tweede is het naïef te denken de weerstand uit bedrijfsleven en financiële sector te kunnen breken, laat staan overwinnen.

11. De Grexit kwestie speelt op de achtergrond terwijl ik dit schrijf. Als een land al ooit de mogelijkheid had om zonder staatsgreep of bloedige revolutie een nieuwe koers te kiezen dan is het wel Griekenland! Met een flink mandaat van de kiezer kan de linkse regering flinke stappen zetten op weg naar een Nieuwe Verlichting. Ik verwacht echter dat de invloed van “de economie” (nog) te sterk is om zo gedurfd te werk te gaan.

Als je bedenkt dat we met zijn allen waarschijnlijk 4 keer failliet zijn als we alle rekeningen stantepede wereldwijd met elkaar zouden vereffenen, dan ziet de nabije toekomst er nog grimmiger uit. We leven veel te ver boven onze stand en groei-denken is een persistente illusie. Kijk voor de aardigheid eens naar de actuele schuldenstand van diverse landen.