Wat vindt de politiek er eigenlijk van?

Ik ga er niet moeilijk over doen. Zoals eerder gezegd durf ik best moeilijke stellingen te betrekken en betwistbare uitspraken te doen. Alles voor het goede doel. Dat zouden meer mensen moeten doen … In het politieke spectrum mag je me best aan de linkse kant plaatsen, maar ik ben door mijn studie en de vele jaren aan kennis en ervaring zeker niet blind voor een aantal right wing uitgangspunten. Als continu beschouwend en lerend mens, lange tijd werkzaam in management en marketing, ontkom je nu eenmaal niet aan nuances. Links of rechts, leven en maatschappij zijn veel te complex om het op die manier te simplificeren.

Dat vastgesteld hebbende: wat zijn de actuele standpunten van de politieke partijen? De website van Vereniging Basisinkomen geeft een overzicht en ik voeg er wat persoonlijk commentaar aan toe. Lees meer

Goed, even genoeg over definitie en motivatie. Er is genoeg aanleiding om serieus na te denken over introductie van het basisinkomen. Wat zullen critici als eerste zeggen nadat ik heb uitgelegd wát het basisinkomen eigenlijk is? Da’s nogal wiedes: “Waar betaal je het van?”. De volgende stap zal dan ook moeten zijn om enige financiële onderbouwing te vinden én om feiten/wapens in handen te krijgen om criticasters en ongelovigen de mond te snoeren.

Goochelen met cijfers

Op de website van Rode Reus vind ik een nogal rommelige uitleg over basisloon. Ik bespaar mezelf en de lezer even de details en pik er één alinea uit:

In plaats van 67 Miljard kosten om mensen gedeeltelijk zelfs onder de Europese armoede norm weg te laten kwijnen, kost in een eerlijk delen iedereen loon naar werken samenleving de regeling maar 22 Miljard, en heeft iedereen netjes minimumloon en gezinnen dus 2x minimumloon, en het kost nog geen derde van wat de sociale zekerheid nu kost, met alle huisuitzettingen en andere ellende van dien! Bedenk nu even dat die 67 miljard goed is voor minimumloon voor ALLE op dit moment werkeloos thuiszittenden tussen de 15 en 65!

Het cijfergegoochel laat ik voor wat het is, maar kort door de bocht kan (wil?) ik hieruit concluderen dat mijn eis om het minimaal kostenneutraal te kunnen doen ruim wordt overboden. De kosten zouden zelfs maar 33% zijn …

Nu geloof ik niet in sprookjes en het hoeft ook niet mooier te worden voorgespiegeld dan het is. Laat ik ’t op maximaal kostenneutraal houden en verder op zoek gaan om cijfermateriaal op tafel te krijgen.

De Belgische variant

Aan de hand van een kritisch Belgische economieblog over de kostprijs van een OBi krijg ik wat meer houvast. Op de volgende onderdelen zijn besparingen te realiseren:

• Uitkeringen
• Pensioenen
• Personeel/ambtenarensalaris
• Afschaffing belastingvrije som
• Overige sociale uitgaven

Een cijferstaatje vertelt me dat een OBi van € 1.000 per persoon € 103 miljard kost. Aan het einde van de blog is de schrijver erg sceptisch over de betaalbaarheid van invoering:

• een OBi van € 1.000 per maand voor elke Belg kost           103 miljard
• het totaal aan bovengenoemde ‘besparingen’ is                   67 miljard

          —————

• het financieringstekort bedraagt dus                                   35 miljard

Vergelijk deze € 1.000 eens met de EU/CBS OBi norm van € 1.420. De schijn van onbetaalbaar-heid neemt er helaas alleen maar mee toe. Het ziet er op het eerste oog dus niet goed uit voor Obi. Ik mis nog wel wat cijfers. Wat te denken van:

• Diverse belastinginkomsten (naast BTW en vennootschap ook op vermogen en winst)
• Allerlei toeslagen komen te vervallen
• Kostenbesparing bij de overheid
  • Onroerend goed (minder mensen, minder huisvesting)
  • Administratieve organisatie (minder regels en controle)
  • Diverse middelen
  • Effectieve automatisering (o.a. ook minder software licenties)
• Dalende productiekosten = dalende prijzen = verhoogde koopkracht
• Verminderde mobiliteit
•  …

U ziet, het lijstje is niet compleet. Ik voorzie nogal wat spitwerk en dat wordt dan ook naar een vervolgdocument doorgeschoven. In een serieus te nemen plan (van wie eigenlijk?) zullen in elk geval álle mogelijke bronnen moeten worden meegenomen. Ook zal het moeten gaan om keiharde feiten en staafbare berekeningen, niet om wensdenken en jezelf rijk rekenen.

Bijstandsnormen per 1 januari 2015

Ik haal even de actuele bijstandsnormen erbij. Het wemelt van de afkortingen! Het is een indicatie hoe ingewikkeld het systeem is geworden. Ik zie de vele extra kosten voor de overheid al opdoemen: administratie, controle, etc.  

Per 1 januari 2015 worden de AOW, Anw, WW, WIA, WAO, ZW, TW, Wajong, Participatiewet (voorheen WWB), IOAW en IOAZ aangepast als gevolg van de stijging van het wettelijk minimumloon per 1 januari 2015.

Dit komt doordat deze uitkeringen gekoppeld zijn aan het wettelijk minimumloon. Het minimumloon stijgt per 1 januari a.s. van € 1.495,20 naar € 1.501,80 bruto per maand.

Het aantal mensen in de bijstand is volgens het CBS in mei 2015 gestegen tot 443.000.

Flexibilisering, werkloosheid en ZZP

Flexibilisering is de natte droom van vele politici, statistici en bedrijven. Uit een recente publicatie van CBS/TNO blijkt dat het aantal flexwerkers is gegroeid naar 24% en het aantal ZZP-ers naar 12%. Lijkt allemaal heel modern, maar is vooral het resultaat van platte bezuiniging en stimulatie van de overheid om mensen de zelfstandigheid in te sturen. Het overgrote deel van beide groepen levert m.i. stevig in op het inkomen per huishouding.

Jammer genoeg kan ik geen recente gegevens vinden, maar in deze publicatie uit 2013 was slechts 50% van de ZZP-orderportefeuille gevuld. Anders gezegd zit dus 50% zonder enige vorm van inkomen! Er is immers ook geen sociaal vangnet. Eigen schuld, dikke bult, zeggen de neoliberalen.

Dan hebben we het nog niet gehad over de zelfstandigenaftrek die onder druk staat of een verwaarloosde pensioenopbouw of onbetaalbare arbeidsongeschiktheids-verzekering. Behalve als goedbetaalde consultant of advocaat is ZPP-en over het algemeen zeker geen vetpot. Sterker nog, vele ZZP-ers leven royaal onder de bijstandsnorm. ZZP-ers Zonder Werk worden ook niet mee genomen in de werkloosheidscijfers:

Van de 12,7 miljoen mensen tussen de 15 tot 75 jaar hadden er in april 8,3 miljoen een betaalde baan. Dat is 65,4 procent van de bevolking. Afgelopen maand waren in totaal 625 duizend mensen werkloos: zij waren beschikbaar voor en op zoek naar een baan, maar konden er geen vinden. De overige 3,8 miljoen mensen tussen 15 en 75 jaar hadden geen baan en waren daar ook niet naar op zoek. Dit is de zogeheten niet-beroepsbevolking.

Volgens de website Ik word ZZP-er telde Nederland in 2014 bijna 880.000 zzp’ers. Daarvan is 62% man en 38% vrouw en het aantal zzp’ers met een baan in loondienst naast een onderneming is ongeveer 15%.

Rekenend met al het voorgaande zitten er dus meer dan 400.000 ZZP-ers zonder werk (en inkomen …) en stijgt de werkloosheid naar ruim 1 miljoen! Samen met de bijstandsontvangers komen we op zo’n 1,5 miljoen mensen ofwel 8% van de gehele Nederlandse bevolking …

Denk even terug aan deze 8% voor als u verderop mijn voorspelling onder Conclusies & Aanbevelingen -> Klassenindeling leest …

In de huidige tijd, waarin elk lettertje op een goudschaaltje wordt gewogen en onderhand altijd van cijfertjes moet zijn voorzien, is het lastig om je mening te verkondigen zonder meteen te worden verketterd. Waar veelal vrijheid van meningsuiting wordt gepredikt is dit toch een vreemde zaak. Geestverruiming ontstaat door openstellen en niet door zout op slakken te leggen. Om het beeld scherp te stellen is het soms nodig om wat boude balletjes op te gooien. Iedereen heeft recht op mijn mening …

Het doel is voor mij helder en de inzet is hoog: een “Nieuwe Verlichting”! Het wordt een lange en moeizame tocht, ik weet het. Zelfs Tolkien stuurde Frodo op een makkelijker queeste, denk ik zo. Een begin is gemaakt door een kader te scheppen, waarin alles moet worden gevangen. Het draait daarbij om “Mijn Verbeelding” en het streven naar een “Collectieve Verbeelding”.

Voor het gemak (…) is de vlag een fictieve formule geworden: Viⁿ = Va! De V staat voor ‘Verbeelding’, i voor ‘individueel’, n is de factor en de a staat voor ‘allemaal’. Spreek de formule voor het gemak uit als ‘vin is va’. De betekenis is vrij simpel: de Verbeelding van ons allemaal is gelijk aan het product van zoveel mogelijk individuele Verbeeldingen. Bij een significante massa maakt dit een nieuw tijdperk mogelijk. Zowel de formule als de term vinisva is gekozen om naast een gevoel van bevreemding een unieke herkenning te bewerkstelligen. Niet onbelangrijk in deze internettijden. De website www.vinisva.nl is in aanbouw …

Kritische en negatieve stellingen ten aanzien van veranderingen in het algemeen en het basisinkomen in het bijzonder zijn er te over. Is ook vrij simpel, omdat voorspellingen nou eenmaal niet econometrisch verantwoord zijn. En dat is de norm anno nu. Nee, de bedoeling is om vast te stellen wat er eigenlijk wél tot de mogelijkheden behoort. Het basisinkomen is een mooi vertrekpunt om te zien of het ook anders kan.

Er wordt aanslag na aanslag gepleegd op mijn incasseringsvermogen. De maatschappij waarin ik leef is niet meer de maatschappij waarin ik wil leven. We zijn weggezakt in een neoliberaal moeras en niemand blijkt bereid of in staat ons hieruit te redden. Nieuwe en hernieuwde inzichten zijn er best wel, hier in Nederland en wereldwijd, maar zijn bij lange na nog geen gemeengoed. We kunnen en willen de toekomst toch niet overlaten aan de huidige generatie beleidsmakers? Zowel bij de overheid als in de private sector en zowel nationaal als wereldwijd? Wij, burgers van dit land en aardbewoners, zullen ’t licht moeten zien en zelf de handen uit de mouwen moeten steken.

Tijdens de verkenning werd mij meteen duidelijk dat enorm veel factoren een rol spelen. De valkuil waar iedereen blijkbaar in trapt is dat het wordt gezien als een soort vervanging van de bijstandsuitkering. Helemaal fout! Naast inkomensongelijkheid zijn onder andere duurzaamheid, milieu, vergrijzing en zogenaamde marktwerking aandachtsgebieden uit een enorm sociaaleconomisch spectrum. Het vraagt tijd en energie om een nieuw model te boetseren. We zullen onszelf moeten wegcijferen om de toekomst veilig te stellen. Ondertussen hoeven we zeker niet stil te zitten! Kleinere pilots en cases bouwen om effecten te meten is prima en waarschijnlijk is het goed mogelijk om in tussenstappen te werken.

Als je de wereld op een afstandje beschouwt hebben we eigenlijk geen keuze. In principe is er van alles genoeg. Een pas op de plaats, herverdeling van voedsel en grondstoffen en het wegwerken van de toenemende inkomensongelijkheid zijn nodig om onze leefomgeving voor langere tijd te garanderen. Een betere en concretere stap dan invoering van het basisinkomen is vrijwel ondenkbaar op weg naar een dergelijk tijdperk van Verlichting.

Tijdens een verkenningsvlucht werd duidelijk dat vele factoren een rol spelen. Naast bubbeleconomie, inkomensongelijkheid en ‘delen in plaats van kopen’ zijn onder andere duurzaamheid, milieu en vergrijzing aandachtsgebieden uit een enorm sociaaleconomisch spectrum. Een masterplan met een aantal tussenstappen zal nodig zijn. Kleinere pilots en cases bouwen om effecten te meten is prima.

Hoe dan ook, het is utopisch te denken dat invoering van het basisinkomen op nationaal, laat staan Europees of wereldniveau, binnen afzienbare tijd kan worden geregeld. Tenzij eerder apocalyptische tijden aanbreken. Zolang dat echter niet het geval is zal een ieder die zich over dit onderwerp buigt zijn of haar ‘ik’ moet vervangen door ‘mijn nageslacht’. We zullen onszelf moeten wegcijferen om de toekomst veilig te stellen.

Als je de wereld op een afstandje beschouwt hebben we eigenlijk geen keuze. In principe is er van alles genoeg. Een pas op de plaats, herverdeling van voedsel en grondstoffen en het wegwerken van de toenemende inkomensongelijkheid zijn nodig om onze leefomgeving voor langere tijd te garanderen. Een betere en concretere stap dan invoering van het basisinkomen is vrijwel ondenkbaar op weg naar een dergelijk tijdperk van Verlichting.

Zoals gezegd, het karakter van het onderwerp vraagt om een afstandelijke beschouwing. Indachtig al het voorgaande is mij dit onderwerp wel toevertrouwd, toch? Ik vind noch mezelf noch mijn medemens belangrijk genoeg om een betere toekomst in de weg te staan.

De discussie over basisinkomen kan alleen zuiver worden gevoerd als een enorme paradigmaverschuiving, een enorme mindshift plaatsvindt. De term ‘arbeid’ als aanduiding voor menselijke activiteit moet worden afgeschaft en vervangen door een nieuwe: ‘waarde voor de maatschappij’ of beter: ‘sociale bijdrage’.

Aurora is de dageraad, het begin van een nieuwe dag. Hoe kun je die nou beter beginnen dan met een frisse, dwarse kijk op de wereld? Ook een flinke kater in de morgen kan aanleiding geven het roer om te gooien. Misschien dat een Grexit het betreffende land juist de ruimte biedt voor een Nieuwe Verlichting?

Het basisinkomen is misschien wel de beste kapstok om na te denken over de toekomst van onze samenleving. De mensheid is belangrijker dan de mens. Of: de evolutie is belangrijker dan wij. Of nog iets dichterbij: de volgende generaties zijn belangrijker dan ik. Met deze gedachte doe ik een beroep op u en zo veel mogelijk collega-stervelingen om op te komen voor de toekomst.

Bijna vanzelfsprekend zou ik niks liever doen dan me exclusief bezighouden met muziek. De wereld is echter en helaas meer dan alleen dat en het lukt mij gewoonweg niet om er afstand van te nemen. Het leven is dan wel verrukkelijk volgens Remco Campert, maar de dagelijkse praktijk kan erg weerbarstig zijn.

De roep van mijn eigen sores wordt stelselmatig overstemd door ontwikkelingen in maatschappij en wereld. Zo zou ik kunnen inzoomen op de vele andere onderwerpen die me bezighouden, zoals mijn eigen kijk op ons brein, een verhandeling over ‘De Volmaakte Mens’ (een schitterende VPRO-HUMAN documentaire) of sociaaleconomische thema’s als kanteldenken, duurzaamheid en basisinkomen.

Een substantieel deel van mijn Verbeelding heeft te maken met laatst genoemd onderwerp. Ik heb me voorlopig vastgebeten in het basisinkomen en ben vertrokken op een interessante ontdekkingsreis. Naar wat voor de meesten een soort Verweggistan is, of zelfs totaal onbekend terrein. Zelfs Tolkien stuurde Frodo op een minder uitputtende tocht, ben ik bang. Nee, het gaat lang duren.

Daarentegen is er een groeiende fellowship, die wordt gevormd door mensen van naam en faam als Ewald Engelen, Rutger Bregman, Herman Wijffels, Jan Rotmans en Arjo Klamer. Ik ben verre van praktiserend katholiek, maar Paus Franciscus is een held. Zo wil hij straks op de komende klimaattop meepraten over de waarde van de aarde en hij wil inkomensongelijkheid terugdringen. Tja, wie heeft daar iets tegenin te brengen?

Tijdens een verkenningsvlucht werd duidelijk dat vele factoren een rol spelen. Naast bubbeleconomie, inkomensongelijkheid en ‘delen in plaats van kopen’ zijn onder andere duurzaamheid, milieu en vergrijzing aandachtsgebieden uit een enorm sociaaleconomisch spectrum. Een masterplan met een aantal tussenstappen zal nodig zijn. Kleinere pilots en cases bouwen om effecten te meten is prima.

Hoe dan ook, het is utopisch te denken dat invoering van het basisinkomen op nationaal, laat staan Europees of wereldniveau, binnen afzienbare tijd kan worden geregeld. Tenzij eerder apocalyptische tijden aanbreken. Zolang dat echter niet het geval is zal een ieder die zich over dit onderwerp buigt zijn of haar ‘ik’ moet vervangen door ‘mijn nageslacht’. We zullen onszelf moeten wegcijferen om de toekomst veilig te stellen.

Als je de wereld op een afstandje beschouwt hebben we eigenlijk geen keuze. In principe is er van alles genoeg. Een pas op de plaats, herverdeling van voedsel en grondstoffen en het wegwerken van de toenemende inkomensongelijkheid zijn nodig om onze leefomgeving voor langere tijd te garanderen. Een betere en concretere stap dan invoering van het basisinkomen is vrijwel ondenkbaar op weg naar een dergelijk tijdperk van Verlichting.

Zoals gezegd, het karakter van het onderwerp vraagt om een afstandelijke beschouwing. Indachtig al het voorgaande is mij dit onderwerp wel toevertrouwd, toch? Ik vind noch mezelf noch mijn medemens belangrijk genoeg om een betere toekomst in de weg te staan.

De discussie over basisinkomen kan alleen zuiver worden gevoerd als een enorme paradigmaverschuiving, een enorme mindshift plaatsvindt. De term ‘arbeid’ als aanduiding voor menselijke activiteit moet worden afgeschaft en vervangen door een nieuwe: ‘waarde voor de maatschappij’ of beter: ‘sociale bijdrage’.

Aurora is de dageraad, het begin van een nieuwe dag. Hoe kun je die nou beter beginnen dan met een frisse, dwarse kijk op de wereld? Ook een flinke kater in de morgen kan aanleiding geven het roer om te gooien. Misschien dat een Grexit het betreffende land juist de ruimte biedt voor een Nieuwe Verlichting?
Het basisinkomen is misschien wel de beste kapstok om na te denken over de toekomst van onze samenleving. De mensheid is belangrijker dan de mens. Of: de evolutie is belangrijker dan wij. Of nog iets dichterbij: de volgende generaties zijn belangrijker dan ik. Met deze gedachte doe ik een beroep op u en zo veel mogelijk collega-stervelingen om op te komen voor de toekomst.